Şema Terapi Nedir ?
Yazar : Merve Kiraz Yavuz 14/00/2025Jeffrey Young tarafından geliştirilen bu terapi ekolü, özellikle bilişsel davranışçı terapinin yetersiz kaldığı, yinelenen problemler yaşayan bireylerde fayda sağlamaktadır. Şema terapi ekolü, bilişsel davranışçı terapi, Gestalt terapi, psikodinamik terapi ve kişilerarası terapi ekollerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Bu terapi yöntemi, bireyin erken dönem yaşantılarının bugüne etkileri ve bu olumsuz etkilerin değişimi üzerine odaklanır. Yinelenen problemler, değişime direnç gösteren vakalar ve kişilik bozukluklarında uygulanan bu yöntem; çocuklar, yetişkinler, çiftler ve gruplar üzerinde kullanılabilir. Ebeveynler çocuklarına rehberlik ederken kendi bakış açılarını sunar ve çocuk yetiştirme sırasında belli başlı tutumlar benimser. Çocukluk yaşantıları ve ebeveyn tutumları, bireyin olumsuz düşünce kalıpları geliştirmesine neden olabilir. Bu olumsuz düşünce kalıpları “şema” olarak adlandırılır. Şemalar, kişinin hayata, ilişkilerine ve kendine dair olumsuz inançlar bütünüdür. Örneğin, çocukluğunda yeteri kadar sevgi ve şefkat alamayan bir birey, “duygusal yoksunluk” şeması geliştirerek, yetişkinlik hayatında kimsenin onu sevmeyeceği ya da ilgi göstermeyeceğine inanabilir. Bu inançlar doğrultusunda, ilişkilerinde onu sevmeyecek kişilere yönelebilir.
Şema Terapide Şema Alanları
Şema terapide toplam 18 şema alanı bulunmaktadır: 1. Terk Edilme 2. Kuşkuculuk/Kötüye Kullanılma 3. Duygusal Yoksunluk 4. Kusurluluk/Utanç 5. Sosyal İzolasyon 6. Bağımlılık/Yetersizlik 7. Dayanıksızlık 8. İç İçilik/Gelişmemiş Benlik 9. Başarısızlık 10. Haklılık/Büyüklenmecilik 11. Yetersiz Özdenetim 12. Boyun Eğicilik 13. Kendini Feda 14. Onay Arayıcılık 15. Karamsarlık 16. Duyguları Bastırma 17. Yüksek Standartlar 18. Cezalandırıcılık
Şema Terapide Temel Psikolojik İhtiyaçlar
Şema terapi, bireyin temel psikolojik ihtiyaçlarını şu beş başlıkta toplar: • Güvenlik ve bağlanma • Özerklik • İhtiyaç ve duyguları ifade özgürlüğü • Kendiliğindenlik ve oyun • Akılcı sınırlar ve özdenetim
Şema Terapi Süreci ve Amaçları
Şema terapide, bireylerin karşılanmamış ihtiyaçları sonucunda geliştirdikleri şemalar; bilişsel, davranışsal ve yaşantısal tekniklerle çalışılır. Terapi sürecinde, bireyin şemalarının zayıflatılması ve karşılanmamış ihtiyaçlarını kendi kendine ebeveynlik yaparak karşılaması hedeflenir. Seans içinde uygulamalar gerçekleştirilir ve seans dışında verilen ödevlerle süreç desteklenir.
Şema Terapinin Kullanım Alanları
Şema terapi; • Yinelenen problemler, • Değişime dirençli vakalar, • Kişilik bozuklukları gibi durumlarda etkili şekilde kullanılabilir. Bu terapi yöntemi, çocuklar, yetişkinler, çiftler ve gruplar için uygulanabilir.
“ Şemalar, bireyin erken dönemde yaşadığı deneyimlerin bir sonucu olarak oluşur ve hayatı boyunca düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını etkiler.– Jeffrey Young ”
